ΠΑΝΟΣ ΠΥΡΦΟΡΙΑ

Αρκαδία Μαγική

Ο πίνακας είναι του Βρετανού ζωγράφου George Percy Jacomb-Hood (1857–1929) 

     ΠΑΝΟΣ ΠΥΡΦΟΡΙΑ   

Η Πυρφορία (εκ το πυρ+φέρω), υπήρξε κατά την αρχαιότητα μια ιδιάζουσα Αρκαδική τελετή, συνδεδεμένη με τη λατρεία του προστάτη των Αρκάδων ποιμένων, τον Θεό Πάνα. Αφετηρία για την θέσπισή της, ήταν η πρακτική των ποιμένων να προστατεύουν τα κοπάδια τους από τα αρπακτικά σαρκοβόρα θηρία ανάβοντας φωτιές, εκφράζοντας παράλληλα την ικεσία τους αλλά και την ευγνωμοσύνη τους προς τον Πάνα για την διαφύλαξη των κοπαδιών τους.

Ως εκ τούτου, εικάζουμε ότι η πυρφορία που διεξαγόταν στην Αρχαία Τεγέα, ανάγεται σε πανάρχαια αρκαδικά αγροτοποιμενικά δρώμενα, με τελετουργικό υπόβαθρο, συνυφασμένα με την λατρευτική διάσταση των εκδηλώσεών τους προς τον Θεό της Φύσεως και των Ποιμένων, Πάνα.

Η φωτιά παράλληλα, θα πρέπει να τονισθεί ότι διαθέτει και καθαρτικό-εξαγνιστικό χαρακτήρα, ιδιότητα η οποία την συνδέει τόσο με τον θεραπευτή Απόλλωνα που διέθετε στην Τεγέα περικαλλή ναό πλησίον του αρχαίου θεάτρου, όσο και με τον Ήφαιστο.

Καθόλου τυχαία, από τον φωτοβόλο Απόλλωνα έλαβε την ονομασία της (Απολλωνιάτις) η μία από τις τέσσερις φυλές της Τεγέας. Ως γνωρίζουμε, μάλιστα, τα Πυρφορικά Δείπνα των Τεγεατών έλαβαν τον χαρακτήρα της αριστείας, συνοδευόμενα από αγώνες, προς τιμήν των Θεών, υπό την έννοια της αξιολογήσεως, της αναδείξεως του καλού καγαθού, της επιδείξεως γενναιότητας και χρηστοήθειας. Σύμφωνα με μαρτυρίες από αρχαίες πηγές που έχουν περισωθεί, τα τελεστικά αυτά δρώμενα διεξάγονταν ενώπιον συγκεντρωμένου πλήθους στο αρχαίο θέατρο. Ο Κήρυκας αναφωνούσε το όνομα του νικητή στους αγώνες και ο επιμελητής τον στεφάνωνε με χρυσό στεφάνι. Στον νικητή επίσης επεφύλασαν την ανέγερση μπρούτζινου ανδριάντα του προκειμένου να διατηρηθεί στην μνήμη εσαεί...

Ο Παυσανίας μεταφέρει στο έργο του "Ελλάδος Περιήγησις" τον ενθουσιασμό του στην θέα του βάθρου του στρατηγού και πολιτικού Φιλοποίμενα και παραθέτει τη θαυμάσια ελεγεία του βάθρου.

Ο μέγας αυτός περιηγητής της αρχαιότητος, επισκεπτόμενος την Τεγέα επικαλείται ως πηγή του τις μαρτυρίες που βρίσκει στο Ναό της Αλέας Αθηνάς που βρισκόταν, όπως και το Στάδιο, έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλεως. 

Ο Πάνας, υπήρξε θεϊκή μορφή κατ΄ εξοχήν Αρκαδική, τιμώμενη τόσο στην Τεγέα όσο και ευρύτερα στην αρκαδική γη. Η μορφή του εμφανίζεται συχνά επιβλητική και άλλοτε αινιγματική, να κοσμεί ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες, αναθήματα, γλυπτά, ακόμη και νομίσματα. Κατά τους αρχαίους προγόνους μας, ο Πάνας περιφερόταν συνήθως στη φύση, στο Μαίναλο, στο Λύκαιο όρος, στον ποταμό Λάδωνα και στο Αφροδίσιο όρος, στην Μαντινεία κ.α.. Τριγυρνούσε ανάμεσα στα βουνά και στα ποτάμια σκορπώντας τις εύηχες μελωδίες του αυλού του και αφυπνίζοντας αρμονικά τη φύση. Θεωρείται μάλιστα επινοητής της σύριγγας, δηλαδή του αυλού.

Στην περιοχή του Λάδωνα ποταμού, κάποτε ο Πάνας συνάντησε την νύμφη Σύρριγα και άρχισε να την κυνηγά. Όταν την έφθασε, άπλωσε τα χέρια του να την πιάσει, ενώ εκείνη έτεινε προς τις όχθες του ποταμού. Εξαντλημένη, παρακάλεσε τον Λάδωνα να την βοηθήσει και αυτός, την μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Έτσι ο Πάνας βρέθηκε να κρατά, αντί για την νύμφη, ένα καλάμι. Απογοητευμένος, στάθηκε δίπλα στην όχθη του ποταμού κρατώντας το καλάμι, οπότε άκουσε τον ήχο του αέρα που περνούσε μέσα απ' αυτό. Τότε έκοψε και άλλα καλάμια σε διαφορετικό μήκος, τα ένωσε κλιμακωτά με κερί κι έτσι έφτιαξε τη σύριγγα που επικράτησε να λέγεται "αυλός του Πανός".

Στις αναπαραστάσεις του ο Πάνας κρατούσε στο ένα χέρι τη σύριγγα και στο άλλο συνήθως μια γκλίτσα. Επειδή η μορφή του ήταν αλλόκοτη και τρόμαζε όσους πλησίαζε, ήταν συνήθως μόνος του, βρίσκοντας θερμή υποδοχή στην ομήγυρη των Σατύρων και του Διονύσου. Ο Πάνας φημιζόταν για τη μουσική και τις μελωδίες του με τις οποίες μάγευε τα ζώα, τα πουλιά και τις Νύμφες του δάσους. Αγαπούσε το τραγούδι, το χορό και το γλέντι και επιδιδόταν σε αυτά, με συντροφιά τις Νύμφες, τον Διόνυσο και τους Πανίσκους.

H άμιλλα του Πάνα με τον Απόλλωνα στη μουσική ήταν παροιμιώδης. Ο Πάνας κάποτε κάλεσε τον ίδιο το θεό Απόλλωνα να συναγωνιστούν στην μουσική. Ο Απόλλων ήρθε ντυμένος με πορφυρό μανδύα, με τη χρυσή του λύρα στο χέρι και δάφνινο στεφάνι στο κεφάλι. Πρώτος άρχισε να παίζει ο Πάνας. Οι απλές και γλυκές μελωδίες από την ποιμενική φλογέρα του αντιλαλούσαν στις γύρω βουνοπλαγιές. Μόλις τελείωσε το τραγούδι του ο Πάνας και έσβησε και ο τελευταίος απόηχος από τη μουσική του, ο Απόλλωνας άγγιξε τις χρυσές χορδές της λύρας του. Τότε οι εξαίσιοι ήχοι μιας θεικής μουσικής και μιας ουράνιας μελωδίας διαχύθηκαν και όλοι μαγεμένοι άκουγαν το τραγούδι. Μόλις έσβησαν και οι τελευταίοι ήχοι της λύρας, όλοι δόξασαν τον τρανό λυράρη θεό. Ο Πάνας νικημένος από τον Απόλλωνα, χώθηκε λυπημένος ακόμα πιο βαθιά μέσα στα λαγγάδια. Εκεί συχνά αντηχούν οι θλιμμένοι ήχοι της φλογέρας του που τους ακούν οι νεαρές Νύμφες.

Ο Παυσανίας επιπροσθέτως αναφέρει τον επινίκειο δείπνο των γυναικών της Τεγέας κατά την εορτή των Αλωτίων, εορτασμός κατά τον οποίο πανηγύριζαν τη νίκη τους εναντίον των Σπαρτιατών ύστερα από πολεμική σύγκρουση που επήλθε κατά το 2ο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. Αρχέγονα δρώμενα που παραπέμπουν σε προϊστορικές εποχές, και τα οποία καταδεικνύουν τον φυσιολατρικό χαρακτήρα της αρχαίας λατρείας...

Ν. ΕΞΑΡΧΟΣ

~~~~~~~~~~~

ΠΗΓΗ: https://ellinikonadyton.blogspot.com
Ο πίνακας είναι του Βρετανού ζωγράφου George Percy Jacomb-Hood (1857–1929) 
Tίτλος: In the morning of the World (1896)
Το πρωί του κόσμου
Λάδι σε καμβά Μέγεθος:
102 x 102 εκ. (40,2 x 40,2 ίντσες)

Ο Μεγαλέξανδρος στην αρχαία Γόρτυνα

 Αρκαδία Μαγική 

Ο Μεγαλέξανδρος στην αρχαία Γόρτυνα

Η Γόρτυνα πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο γιο του Στυμφάλου, απόγονο του Αρκάδα για να δώσει το όνομα της αργότερα μεγαλύτερη περιοχή της Αρκαδίας, τη Γορτυνία, στο χώρο της οποίας υπήρξαν σημαντικές αρχαίες πόλεις, όπως η Τεύθις, το Μεθύδριο, η Θεισόα, η Θέλπουσα και άλλες. Φαίνεται ότι στα χρόνια της προϊστορίας υπομονή γνώρισε μεγάλη ακμή αφού η Γορτύνιοι είσαι επικεφαλής Αρκάδων αρχείων που έλαβαν μέρος στον προϊστορικό αποικισμό της Κρήτης και άφησαν εκεί πολλά τοπωνύμια μαζί με την Γόρτυνα, τη φημισμένη για τους νόμους της πόλη του νησιού, που βρέθηκε σε μεγάλη άνθηση κατά τους Υστερομινωϊκούς χρόνους. 

Με τον συνοικισμό της Μεγαλοπόλεως από τον Επαμεινώνδα, όταν έγινε το Κοινό των Αρκάδων, ένα μέγαρο μέρος του πληθυσμού της πήγε και εγκαταστάθηκε εκεί και έτσι έχασε την ακμή της, αφού και ο Παυσανίας στην περιήγηση του μιλάει για μια μικρή Πολίχνη. Όμως η πόλη διατηρήθηκε ως το 195 π.Χ., αφού έχουμε ακόμα νομίσματα με την κεφαλή του «Ομαγύριου» Διός. Ο περιηγητής Παυσανίας μας λέει χαρακτηριστικά για την αρκαδική αυτή πόλη τα ακόλουθα: «Ιόντι δε του ποταμού των πηγών πρώτα μεν σε εκδέξεται Μάραθα χωρίον, μετά δε αυτό Γόρτυνα κώμη τα επ`εμού,τά δε έτι αρχαιοτέρα πόλις . Εστι δε αυτόθι ναός Ασκληπιού λίθου Πεντελισίου, και αυτός τε ούκ έχων πω γένεια, και υγιείας άγαλμα. Σκόπα δε ήν τα έργα. Λέγουσι δε καί επιχώριοι και τάδε, ώς Αλέξανδρος ο Φιλίππου τον θώρακα και δόρυ αναθείη τώ Ασκληπιώ. Και ες εμέ γέ έτι ο θώραξ και του δόρατος ήν αιχμή. Την δε Γόρτυνα ποταμός διέξεισιν υπό μέν των περί τάς πηγάς ονομαζόμενος Λούσιος, επί λουτροίς δή τοίς Διός τεχθέντος. Οι δε απωτέρω των πηγών καλούσιν Γορτύνιον. Ούτος ο Γορτύνιος ύδωρ ψυχρότατον παρέχεται ποταμών» 

Μετάφραση: “Προχωρώντας από τις πηγές του ποταμού θα βρεθείς πρώτα σε μία τοποθεσία που την ονομάζουμε Μάραθα και έπειτα στη Γόρτυνα που στις μέρες μου είναι μία πολίχνη, όμως σε παλαιότερους καιρούς ήταν πόλη. Σε αυτό το μέρος υπάρχει ένας ναός του Ασκληπιού φτιαγμένος από Πεντελικό μάρμαρο και υπάρχει και άγαλμα του θεού που δεν έχει βγάλει ακόμα γένια και ένα άγαλμα της υγείας. Και τα δύο ήταν έργα του Σκόπα. Οι ντόπιοι ισχυρίζονται επίσης ότι ο γιος του Φιλίππου Αλέξανδρος αφιέρωσε στον Ασκληπιό το θώρακα και το δόρυ του. Και στις μέρες μου σώζεται ακόμη ο θώρακας και η αιχμή του δόρατος. Η Γόρτυνα διασχίζεται από ένα ποτάμι που το ονομάζουμε πλούσιο, όσοι ζουν γύρω από τις πηγές του, γιατί μιλούσαμε τον νεογέννητο Δία. Όσοι, όμως, ζουν μακρύτερα από τις πηγές του τον λένε Γορτυνία από το όνομα της Πολίχνης. Το νερό του Γορτύνιο είναι το ψυχρότερων από όλα τα ποτάμια». – 

Βλέπουμε ότι ο Παυσανίας καθορίζει με ακρίβεια τον τόπο είς τον οποίο ήταν κτισμένη η αρχαία Γόρτυς. Σήμερον μπορεί να κανείς να πάει εκεί από το χωριό Ελληνικόν (Μουλάτσι) με ευκολία αφού ο δρόμος είναι άσφαλτος και να φτάσει μπροστά στα ερείπια του ναού του Ασκληπιού. Έτσι θα διαπιστώσει πως πράγματι ο Γορτύνιος διαρρέει το μέρος, όπως υποστηρίζει ο Παυσανίας, πού έφτασε εκεί το 176 περίπου μ.Χ.. 

Στεκόμαστε, όμως, στην αναφορά του, πως ο Αλέξανδρος αφιέρωσε θώρακα και δόρυ στον ναό του Ασκληπιού, που ο ίδιος ο Παυσανίας τα είδε, πέρα, από το γεγονός ότι η επιχώριοι του έδωσαν αυτή την πληροφορία. Έτσι μας δίνει την ευκαιρία να υποθέσουμε πως κάποιος παλαιός συγγενικός δεσμός υπήρχε μεταξύ των Αρκάδων και των Μακεδόνων. Γιατί άραγε ο Αλέξανδρος επισκέφτηκε αυτή την μικρή Πολίχνη και δεν αφιέρωσες σε άλλη μεγαλύτερη πόλη, οι στο «Κοινό των Αρκάδων», στην ακμάζουσα τότε Μεγαλόπολη τα όπλα του;

Μεγάλη, λοιπόν, τιμή για έναν τόσο Μεγάλο Βασιλέα, που πήγε στην μικρή τότε Γόρτυνα για να εκτελέσει κάποιο Τάμα, προτού κάνει την μεγάλη του εκστρατεία στα βάθη της Ασίας. 

Από την ελληνική μυθολογία γνωρίζουμε πως ένα από τα 80 παιδιά του Λυκάονα του πρώτου βασιλέα της Πελασγικής Αρκαδίας λεγόταν Μακεδνός, ο οποίος φέρεται ως ο οικιστής της Μακεδονίας, όπως εξ΄άλλου όλα τα παιδιά του Λυκάονα έγιναν οικιστές πολλών περιοχών της Ελλάδος και έδωσαν το όνομά τους σε αυτές. 

Με πολύ μεγάλη χαρά ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου Φίλιππος βοήθησε τους κινδυνεύοντας από τους Λακεδαιμονίους Αρκάδες μετά τη μάχη της Χαιρώνειας. Μάλιστα ε οι Μαντινείς ονόμασαν μία βρύση κοντά στην αρχαία Νεστάνη «Φιλίππειο Κρήνη» και του έκαναν ανδριάντα στην αρχαία Μαντίνεια. 

Άλλωστε οι ιδιαίτερες σχέσεις των Αρκάδων με τους Μακεδόνες ήταν πολύ γνωστές και σε παλαιότερα χρόνια. Ο Αθηναίος ρήτορας Αισχίνης, που τότε ήτο εχθρός του Φιλίππου, ύβρισε τον Μαινάλιο Ιερώνυμο στα 348 προ Χριστού και απεκάλεσε τους Αρκάδες «χρηματιζόμενους» για τη φιλία που είχαν με τον Μακεδόνα Φίλιππο. 

Στα 338 π.Χ. ο στρατηγός Κερκίδας από την Μεγαλόπολη, μαζί με τους Μαινάλιους τον Ιερώνυμο και τον Ευκαμπίδη υπέγραψαν πρώτοι το «Σύμφωνο φιλίας και Συμμαχίας» με τον Φίλιππο. Αργότερα δε ο μέγας αντίπαλος του Φιλίππου ρήτορας Δημοσθένης ονόμασε τους Αρκάδες προδότες της Ελλάδας επειδή είχαν συνεργασία με το Φίλιππο. Σε δύο, άλλωστε, μαρμάρινες επιγραφές οι οποίες περιλαμβάνουν καταλόγους Λυκαιονικών, αγώνες πού γινόντουσαν στην κορυφή του Λυκαίου Όρους της Αρκαδίας προς τιμήν τού Λυκάονα παρουσιάζονται και ονόματα αθλητών Μακεδόνων, ενώ λείπουν ονόματα αθλητών άλλων σπουδαίων ελληνικών πόλεων – κρατών. 

Τα ονόματα αυτά δημοσιεύονται στο μελέτημά του ιστοριοδίφη Θάνου Βαγενά: «Η διαφαινόμενοι συγγενικοί και φυλετικοί δεσμοί μεταξύ των Αρκάδων και των Μακεδόνων»:

1. Λαγός ο Πτολεμαίου Μακεδών, νικητής σε Στάδιο ανδρών η ίππον τελείων δρόμων, ελαυνόμενον από τρία άλογα.

2. Επαίνετος ο Σιλανού Μακεδών, νικητής σε τελειον τέθριππον η άρμα ελαυνόμενον από τέσσερα άλογα.

3. Ηράκλειτος ο Μακεδών. Νικητής σε στάδιο ανδρών. 

4. Βούβαλος εκ Κασσανδρείας, νικητής σε τέλειον τέθριππον η άρμα ελαυνόμενον από τέσσερα άλογα.

Για όσους υποστήριξαν υποστηρίζουν πως οι Μακεδόνες μακεδόνες δεν είναι Έλληνες, τους θυμίζουμε ότι σε βαρβάρους δεν ήταν δυνατή η συμμετοχή τους σε αθλητικούς αγώνες των Ελλήνων.

Πολλά τοπωνύμια Αρκαδικά παρουσιάζονται και στη Μακεδονία καθώς και ορισμένοι μύθοι Αρκαδικοί έχουν ομοιότητες με Μακεδονικούς μύθους, και όλα αυτά οδηγούν στην σκέψη πως υπήρχε κάποια πανάρχαια συγγένεια με τους δύο αυτούς λαούς. Οι σχέσεις αυτές που με το πέρασμα των αιώνων επέζησαν ανάμεσα στους Αρκάδες και Μακεδόνες με την προφορική κυρίως παράδοση, οδήγησαν τον Αλέξανδρο να αφιερώσει τον θώρακα και το δόρυ του Ασκληπιείο της Γόρτυνος. Αναφέρουμε ακόμη ότι στην περιοχή της Ημαθίας υπήρχε πόλις «Γορτύνιον» η «Γορτυνία» που είναι ταυτόσημη με την αρχαία Αρκαδική Γόρτυνα.

ΠΗΓΗ: "Aρκαδικά Σύμμικτα" Κ. Π. Πανόπουλος    

+3

Λυκάων μυθικός ο γεννάρχης των Αρκαδικών πόλεων

Σύμφωνα με τις αρχαίες παραδόσεις ο Λυκάωνας είναι γιος του Πελασγού και υπήρξε ο γεννάρχης των αρκαδικών πόλεων και αποικιών. Έγινε βασιλιάς των Αρκάδων με έδρα του την Αρχαία Λυκόσουρα και από πολλές γυναίκες γέννησε πενήντα παιδιά και μία θυγατέρα την Καλλιστώ, που ακολουθούσε τη θεά  Αρτεμη.

 

"Παις Λυκάων εγένετο, ος βασιλεύων Αρκάδων εκ πολλών γυναικών πεντήκοντα παίδας εγέννησε".    (Απολλοδώρου Μυθολογία ΙΙΙ ΄96). 

 

Από την Καλλιστώ και τον Δία γεννήθηκε ο Αρκάς, που βασίλεψε στην περιοχή και έδωσε το όνομά του στην Αρκαδία και τους Αρκάδες. Ο Παυσανίας αναφέρει:

 

"Εκτός από όλη αυτή τη γενιά των αρσενικών παιδιών ο Λυκάων είχε και μια κόρη την Καλλιστώ, όπου την ερωτεύτηκε ο Δίας και κοιμήθηκε μαζί της. Η Ήρα όμως το ανακάλυψε, μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα, κι η Aρτεμις για το χατήρι της Ήρας την σκότωσε με το τόξο. Ο Δίας έστειλε τον Ερμή με διαταγή να σώση το παιδί που η Καλλιστώ είχε στην κοιλιά. Την ίδια την Καλλιστώ την μεταμόρφωσε σε αστερισμό, τη γνωστή Μεγάλη ’ρκτο.Μετά τον θάνατο του Νυκτίμου την εξουσία την πήρε ο Αρκάς, ο γιός της Καλλιστούς. Αυτός έφερε την καλλιέργια του ήμερου καρπού και δίδαξε τους ανθρώπους να κάνουν ψωμί, και να υφαίνουν ρούχα. Από τον βασιλιά αυτόν η χώρα πήρε το όνομα Αρκαδία αντί Πελασγία και οι κάτοικοί της Αρκάδες αντί Πελασγοί."

 

Ο μύθος δένει άρρηκτα τον Λυκάονα με το Λύκαιο όρος. Ο Λυκάων έμελλε να γίνει ο αναμορφωτής της Αρκαδίας. Ίδρυσε την πρώτη πόλη Λυκόσουρα και καθιέρωσε τα Λύκαια και τη λατρεία του Λυκαίου Διός. Όπως αναφέρει και ο Παυσανίας:

 

"…τοσάδε εύρεν ή ο πατήρ οι σοφώτερα. Λυκόσουραν τε γαρ πόλιν ώκησεν εν τω όρει τω Λυκαίω και Δία ονόμασε Λύκαιον και αγώνα έθηκε Λύκαια. Ουκέτι δε τα παρ' Αθηναίοις Παναθήναια τεθήναι πρότερα αποφαίνομαι. Τούτω γαρ τω αγώνι Αθήναια όνομα ήν. Παναθήναια δε κληθήναι φασίν επί Θησέως, ότι υπό Αθηναίων ετέθη συνειλεγμένων ες μίαν απάντων πόλιν" (Παυσ.Η΄2,1-2)("τόσα πολλά εφεύρε παρά ο πατέρας του σοφότερα, διότι και την Λυκόσουρα πόλη ίδρυσε - εγκατέστησε κατοίκους - στο όρος το Λύκαιο και το Δία ονόμασε Λύκαιο και αγώνες καθιέρωσε τα Λύκαια. Καθόλου δε τα Παναθήναια των Αθηναίων, ότι καθιερώθηκαν πρώτα, αποφαίνομαι, διότι αυτοί οι αγώνες είχαν το όνομα Αθήναια, Παναθήναια δεν κλήθηκαν λέγουν επί Θησέως, διότι από τους Αθηναίους καθιερώθηκαν όταν συγκεντρώθηκαν σε μία πόλη άπαντες...")

 

 

Οι γιοι του Λυκάονα μιμήθηκαν το παράδειγμα του κτίζοντας ο καθένας και από μία πόλη. Έτσι φέρονται ως ιδρυτές και επώνυμοι ήρωες πολλών πόλεων. Ο Αίμων φέρεται ότι έκτισε τις Αιμονίες, ο ’κακος το Ακακήσιο, ο Αλίφηρος την Αλίφηρα, ο Ασεάτας την Aσέα, ο Βουκολίων τη Βουκολιώνα, ο Δασεάτας τη Δασέα, ο Ελίσσων τον Ελισσώντα, ο Ηραιεύς έδωσε το όνομά του στην περιοχή Ηραία, ο Θυραιός ίδρυσε το Θυραίον, ο Θώκνος τη Θωκνία, ο Κρώμος τους Κρώμους, ο Λύκιος τη Λυκόα, ο Μαίναλος το Μαίναλο, ο Μακαρεύς τη Μακαρία, ο Μαντινεύς έδωσε το όνομά του στην περιοχή Μαντινεία, ο Ορεσθεύς το Ορεσθάσιο, ο Ορχομενός τον Ορχομενό, ο Πάλλας το Παλλάντιο, ο Τεγεάτης έδωσε το όνομά του στην περιοχή της Τεγέας, ο Τραπεζούς έκτισε την Τραπεζούντα, ο Τροκολώνος τους Τρικολώνους, ο Υψούς την Υψούντα, ο Φίγαλος την Φιγαλία κ.λ.π. Μερικοί από τους γιους του Λυκάονα έφυγαν σε άλλους τόπους και εκεί ίδρυσαν πόλεις. Ο Θεσπρωτός πήγε στην Ήπειρο όπου έγινε γενάρχης των Θεσπρωτών και έδωσε το όνομά του στην περιοχή. Ο Μακένδος πήγε ακόμα πιο βόρεια και ίδρυσε το έθνος των Μακεδόνων. Ο Φθίος τη Φθιότιδα κ.ο.κ.

Οι αρχαίοι Αρκάδες φαίνεται ότι από σύγχυση μεταξύ των λέξεων "Λυκάων" και "λύκος", παραποίησαν τους αρχικούς μύθους πλάθοντας άλλον, σύμφωνα με τον οποίο ο βασιλιάς Λυκάων μεταμορφώθηκε σε λύκο. Σύμφωνα με το μύθο αυτόν ο βασιλιάς Λυκάων και τα παιδιά του ήταν γνωστός για τη σκληρότητα και την ασέβειά του. Ο Ζευς λοιπόν, ακούγοντας ότι θυσίασε ένα μωρό στο βωμό του, θέλησε να τον δοκιμάσει παρουσιαζόμενος σε αυτόν με τη μορφή ανθρώπου. Ο Λυκάων τότε έσφαξε με τους γιούς του ένα μικρό παιδί και προσέφερε στο Δία τα έντερά του αναμεμιγμένα με άλλα σφάγια. Ο Δίας εξοργισμένος μεταμόρφωσε σε λύκο. ’λλος πάλι μύθος αναφέρει ότι τον σκότωσε μαζί μαζί με τους γιους του.

 O Πλάτων αναφέρεται στο μύθο γύρω από τον Λυκάονα. Λέγει ότι κατά τις εορτές στο Λύκαιο όρος γινόντουσαν θυσίες ζώων αλλά και ανθρωποθυσίες. και περιγράφει τον μύθο όπου ό Λυκάων θυσίασε ένα βρέφος και με το αίμα του έκανε σπονδή πάνω στον βωμό και στη συνέχεια μεταμορφώθηκε σε λύκο.

"...ός περί το έν Aρκαδία το του Διός του Λυκαίου ιερόν λέγεται... Ώς άρα ο γευσάμενος του ανθρωπίνου σπλάχνου, έν άλλοις άλλων ιερέων ενός εγκατατετμημένου, ανάγκη δη τούτω λύκω γενέσθαι." 

 

Ο Παυσανίας που επισκέφθηκε την περιοχή τον 2ο αιώνα μ.X., υπαινίσεται ότι ο ίδιος τύπος των θυσιών διατηρήθηκε μέχρι και τις ημέρες του από τους ποιμένες ("Eχέτω δε ως έχει και ως έσχεν εξ αρχής"). Ο περιηγητής επίσης αναφέρει: 

"…Δοκώ δε έγωγε Κέκροπι ηλικίαν τω βασιλεεύσαντι Αθηναίων και Λυκάονι είναι την αυτήν, σοφίαν δε ουχ ομοία σφάς ες το θείον χρήσασθαι...". (Παυσ.Η΄2,1-2)

("Εγώ πιστεύω ότι ο βασιλιάς των Αθηναίων Κέκροψ και ο Λυκάων έζησαν την ίδια εποχή, δεν έδειξαν όμως την ίδια σύνεση απέναντι στό θείον. Γιατί ο Κέκροψ ονόμασε πρώτος τον Δία Ύπατο θεό και απο όλλα τα ζωντανά πλάσματα κανένα δεν έκρινε σωστό να θυσιάση παρά πρόσφερε πάνω στον βωμό εγχώρια γλυκίσματα, ενώ ο Λυκάων έφερε στον βωμό του Λυκαίου Διός ένα βρέφος ανθρώπου και το θυσίασε και έκανε με το αίμα του σπονδή πάνω στον βωμό και αμέσως μετά την θυσία έγινε από άνθρωπος λύκος.")

Ο μύθος αναφέρει ότι εξαιτίας της ασέβειας που είχε δείξει ο Λυκάων και το παιδιά του, ο Ζεύς οργίστηκε και θέλησε να εξαφανίσει το ανθρώπινο γένος. Έκανε λοιπόν τον κατακλυσμό από τον οποίο σώθηκαν μόνο ο Δευκαλίων και η Πύρρα, οι οπίοι αργότερα γέννησαν τον Έλληνα, γεννάρχη των σημερινών Ελλήνων. 

Πηγή...

http://www.schizas.com/site3/index.php?option=com_content&view=article&id=57636%3Alykaon-mythikos-o-gennarxis-ton-arkadikon-poleon&catid=50%3Amathaino-tin-ellada&Itemid=336&lang=el#ixzz4j49Km44L

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Βαγγέλης Μητράκος

ΣΠΑΡΤΗ

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γή (άρα=γή + έχων).
Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω.
Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Ερατώ, η Μούσα της ερωτικής ποιήσεως του Sir Edward John Poynter (1870).

Κρίτων Αθανασούλης

ΑΘΗΝΑ

 

Sir Edward John Poynter: Ερατώ, η Μούσα της ερωτικής ποιήσεως (1870).

Ευδαίμων Αρκαδία του Πένδρο Ολλάγια

Ευδαίμων Αρκαδία

   by Pedro Olalla

«Ευδαίμων Αρκαδία»
Η σαγήνη ενός μύθου στον πολιτισμό της Δύσης

Η Αρκαδία, εκτός από ιστορική και σύγχρονη περιοχή, είναι και το όνομα που παρέμεινε στον δυτικό πολιτισμό για να ανακαλεί ένα αρμονικό και ειρηνικό όνειρο, μια χαμένη και επιθυμητή κατάσταση κατά την οποία η ανθρώπινη ύπαρξη ζούσε σε ισορροπία με τη φύση, ένα μέρος όπου ο άνθρωπος δεν ένοιωθε ακόμα ξεριζωμένος. Για πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια, ενώ ο πόλεμος επικρατούσε ως θεμιτός τρόπος ζωής και η εξουσία ευλογούσε τις αιματηρές επιχειρήσεις του, δεν έλειψαν ποτέ εκείνες οι ποιητικές φωνές που διατηρούσαν ζωντανό αυτό το αιώνιο βουκολικό κάλεσμα τής απλότητας, αυτό το μήνυμα μιας εφικτής ευδαιμονίας.

Η "Ευδαίμων Αρκαδία" περικλείει τη συγκίνηση της ανίχνευσης μιας και μόνης ιδέας που συλλογίστηκε ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια αιώνων. Για πρώτη φορά, ένα προσεγμένο έργο θέτει τη διπλή πρόκληση να σκιαγραφήσει, με αφετηρία τα πραγματικά μέρη της σύγχρονης Αρκαδίας, ένα τεκμηριωμένο και ζωντανό πορτρέτο της Αρκαδίας που φαντάστηκαν οι αρχαίοι και να ανιχνεύσει τη διαμόρφωση και την επιρροή αυτού του επιβλητικού μύθου από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας μέσω των έργων και των μαρτυριών πάνω από εκατό ιστορικών προσώπων.

Η μακρινή φωνή τού Ησίοδου, ο ουτοπικός ορθολογισμός τού Πλάτωνα, οι αθώες απηχήσεις τού Θεόκριτου, οι εκλεπτυσμένοι στίχοι τού Βιργίλιου, η διαρκής σαγήνη τού Οβίδιου, η νέα ελπίδα τού Ενδελέχιου και του Πομπόνιου, το αναβιωμένο όνειρο του Νάσου, η ευρυμάθεια του Δάντη, ο αλτρουισμός τού Πετράρχη και του Ριένζο, οι πολιτιστικές ανησυχίες των Μεδίκων, η ταπεινή σοφία τού Έρασμου, η ποιητική ευστοχία τού Σανατσάρο, ο ενθουσιασμός τού Μοντεμαγιόρ και του Σίδνεϋ, ο μπαροκισμός τού Γκόνγκορα και του Ούρφε, τα έμψυχα τοπία τού Πουσέν και του Λοραίν, οι προβολές των Μπάιρον, Σέλεϋ, Γκαίτε και Μπλέικ ή οι αναπολήσεις της Αρκαδίας στις μέρες μας είναι μερικά από τα πολλά πολιτιστικά απομεινάρια που συλλέγει αυτό το έργο και συσχετίζει με έναν τελικό σκοπό: να κάνει τους Αρκάδες και τους Έλληνες να συνειδητοποιήσουν τι σήμανε το όνομα αυτής της πανέμορφης γης για τον κόσμο.

Ηλεκτρονική έκδοση «facsimile» σε PDF (με αναγνώριση χαρακτήρων OCR) του βραβευμένου έργου Ιστορίας του Πολιτισμού “Ευδαίμων Αρκαδία”, το οποίο δεν διατίθεται πλέον σε έντυπη μορφή. Διαβάζεται σε οποιοδήποτε υπολογιστή ή συσκευή.

__________

You will get a PDF (185MB) file.

Η ΑΡΚΑΔΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΙΑ - «Σημάδια» του Δία στο όρος Λύκαιον της Αρκαδίας

 Αρκαδία Μαγική 

ΑΡΚΑΔΙΑ 

Η ΑΡΚΑΔΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΙΑ 

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΝ...ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦEI 

ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΦΗΜΟΝ ΥΜΝΟΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΙΑΝ

Ο Καλλίμαχος ήταν αρχαίος ποιητής και επιγραμματοποιός (310 – 240 π.Χ.).

Πατέρας του ήταν ο Βάττος από την Κυρήνη. Μεγάλωσε και σπούδασε στην Αθήνα, αλλά πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Αλεξάνδρεια ως διευθυντής της αλεξανδρινής βιβλιοθήκης. Άκμασε την εποχή των Πτολεμαίων Φιλάδελφου και Ευεργέτη.

Τα έργα που άφησε είναι πάρα πολλά, έξι Ύμνοι, 63 επιγράμματα και ένα επύλλιο, η «Εκάλη». Μερικά απο τα επιγράμματα: Ιούς άφιξις, Σεμέλη, Άργους οικισμοί, Αρκαδία, Γλαύκος, Ελπίδες. Επίσης έγραψε μια μεγάλη (από 120 βιβλία) εγκυκλοπαίδεια, που περιείχε τους πιο μεγάλους συγγραφείς και ποιητές με πληροφορίες για τη ζωή και το έργο τους. Ήταν ξακουστός για τα γεμάτα οξύτητα επιγράμματά του, που θεωρούνται εφάμιλλα αυτών του Σιμωνίδη.

Ένας από τους μαθητές του, και ισχυρός αντίζηλος και εχθρός του ήταν ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, με τον οποίο φαίνεται ότι διαλάχτηκε αργότερα, αφού μετά θάνατον οι τάφοι τους ήταν ο ένας δίπλα στον άλλο...

ΠΗΓΗ. Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

~~~~~~~~~~~~

ΥΜΝΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΙΑΝ 

(Μέρος Ι)

1-40 

Στις σπονδές στον Δία τι άλλο θα ήτανε καλύτερο να τραγουδήσουµε παρά τον πάντοτε µεγάλο αυτόν θεό, τον παντοτινό άνακτα, τον διώκτη των Γιγάντων, που φέρνει δικαιοσύνη στα τέκνα του Ουρανού; Και πώς θα τον υµνήσουµε; Ως Δικταίο ή ως Λυκαίο; 

5 

Η ψυχή µου διχάζεται, αφού η γέννησή του είναι αµφισβητούµενη. Ω Δία, άλλοι λένε πως εσύ γεννήθηκες στα όρη της Ίδης κι άλλοι στην Αρκαδία· ποιοι από τους δυο, πατέρα, είπαν ψέµατα; «Οι Κρητικοί είναι πάντα ψεύτες!» Γιατί και τάφο, άρχοντά µου, οι Κρητικοί δολίως σού έκτισαν. Μα εσύ δεν πέθανες, αφού για πάντα υπάρχεις. 

10 

Στην Παρρασία σε γέννησε η Ρέα, εκεί που υπήρχε ένα βουνό σκεπασµένο ολόγυρα από θάµνους· εξ ου και ο χώρος ιερός. Και ούτε ζώο που έχει την ανάγκη της Ειλειθυίας δεν τον πλησιάζει ούτε γυναίκα, αλλά της Ρέας πανάρχαιο τόπο τοκετού τον αποκαλούν οι Απιδανείς.

15 

Εκεί αφού η µητέρα σε απόθεσε από τα βαθιά της σπλάχνα, αµέσως ζήτησε να βρει ρυάκι για να ξεπλύνει τις ακαθαρσίες του τοκετού και να λούσει το δικό σου σώµα. Όµως τότε ακόµη ο Λάδων δεν έρρεε µεγάλος ούτε ο Ερύµανθος, ο πιο διάφανος των ποταµών αλλά άνυδρη ήταν ακόµη 

20 

ολόκληρη η Αζανία. Σε λίγο όµως έµελλε να την αποκαλούν πολυύδατη· γιατί τότε, όταν η Ρέα έλυσε τη ζώνη της, πράγµατι πολλές βελανιδιές ύψωνε πάνω του ο εύυδρος Ιάων, πολλές άµαξες µετέφερε ο Μέλας, πολλά ερπετά έφτιαξαν τις φωλιές τους πάνω στον Καρίωνα, 

25 

παρ’ όλο το πολύ νερό που είχε, και άνθρωποι πεζοί διάβαιναν διψαλέοι πάνω από τον Κράθη και την πολυβότσαλη Μετώπη. Και το άφθονο νερό βρισκόταν κάτω από τα πόδια τους. Καθώς ήταν σε αδιέξοδο, είπε τότε η σεβαστή Ρέα: «Καλή µου Γη, γέννα κι εσύ, µα οι δικές σου ωδίνες είναι µικρές!». Αυτά είπε η θεά, και σηκώνοντας 

30 

ψηλά το µεγάλο της χέρι χτύπησε το βουνό µε το σκήπτρο. Κι αυτό για το χατίρι της σχίστηκε βαθιά στα δύο, κι άρχισε να ρέει µεγάλο ποτάµι. Κι αφού σου έπλυνε εκεί το σώµα, άρχοντα, σε τύλιξε στα σπάργανα και σε έδωσε στη Νέδα να σε πάει µέσα σε σπήλαιο κρητικό, εκεί κρυφά να µεγαλώσεις, 

35 

κοντά στην πιο σεβάσµια από τις νύµφες, που τότε την βοήθησαν στη γέννα, πρώτη αυτή στη γενιά της µετά τη Στύγα και τη Φιλύρα. Και η θεά δεν άφησε απλήρωτη τη χάρη αλλά ονόµασε εκείνο το ποτάµι Νέδα. Κι αυτό ξέχειλο κάπου στην ίδια την πόλη των Καυκώνων, που την ονοµάζουν Λέπρεο, 

40 

εκβάλλει στη θάλασσα, ενώ το παλαιότατο νερό του πίνουν οι απόγονοι της άρκτου, της κόρης του Λυκάονα.

ΤΟ (ΘΕΙΟΝ) ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ..

ΕΙΣ ΔΙΑΝ

Ζηνὸς ἔοι τί κεν ἄλλο παρὰ σπονδῇσιν ἀείδειν

λώϊον ἢ θεὸν αὐτόν, ἀεὶ μέγαν, αἰὲν ἄνακτα,

Πηλαγόνων ἐλατῆρα, δικασπόλον Οὐρανίδῃσι;

πῶς καί νιν, Δικταῖον ἀείσομεν ἠὲ Λυκαῖον;

5

ἐν δοιῇ μάλα θυμός, ἐπεὶ γένος ἀμφήριστον.

Ζεῦ, σὲ μὲν Ἰδαίοισιν ἐν οὔρεσί φασι γενέσθαι,

Ζεῦ, σὲ δ᾽ ἐν Ἀρκαδίῃ· πότεροι, πάτερ, ἐψεύσαντο;

Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται· καὶ γὰρ τάφον, ὦ ἄνα, σεῖο

Κρῆτες ἐτεκτήναντο· σὺ δ᾽ οὐ θάνες, ἐσσὶ γὰρ αἰεί.

10

ἐν δέ σε Παρρασίῃ Ῥείη τέκεν, ἧχι μάλιστα

ἔσκεν ὄρος θάμνοισι περισκεπές· ἔνθεν ὁ χῶρος

ἱερός, οὐδέ τί μιν κεχρημένον Εἰλειθυίης

ἑρπετὸν οὐδὲ γυνὴ ἐπιμίσγεται, ἀλλά ἑ Ῥείης

ὠγύγιον καλέουσι λεχώϊον Ἀπιδανῆες.

15

ἔνθα σ᾽ ἐπεὶ μήτηρ μεγάλων ἀπεθήκατο κόλπων,

αὐτίκα δίζητο ῥόον ὕδατος, ᾧ κε τόκοιο

λύματα χυτλώσαιτο, τεὸν δ᾽ ἐνὶ χρῶτα λοέσσαι.

Λάδων ἀλλ᾽ οὔπω μέγας ἔρρεεν οὐδ᾽ Ἐρύμανθος,

λευκότατος ποταμῶν, ἔτι δ᾽ ἄβροχος ἦεν ἅπασα

20

Ἀρκαδίη· μέλλεν δὲ μάλ᾽ εὔυδρος καλέεσθαι

αὖτις· ἐπεὶ τημόσδε, Ῥέη ὅτ᾽ ἐλύσατο μίτρην,

ἦ πολλὰς ἐφύπερθε σαρωνίδας ὑγρὸς Ἰάων

ἤειρεν, πολλὰς δὲ Μέλας ὤκχησεν ἁμάξας,

πολλὰ δὲ Καρίωνος ἄνω διεροῦ περ ἐόντος

25

ἰλυοὺς ἐβάλοντο κινώπετα, νίσσετο δ᾽ ἀνήρ

πεζὸς ὑπὲρ Κρᾶθίν τε πολύστιόν τε Μετώπην

διψαλέος· τὸ δὲ πολλὸν ὕδωρ ὑπὸ ποσσὶν ἔκειτο.

καί ῥ᾽ ὑπ᾽ ἀμηχανίης σχομένη φάτο πότνια Ῥείη·

«Γαῖα φίλη, τέκε καὶ σύ· τεαὶ δ᾽ ὠδῖνες ἐλαφραί.»

30

εἶπε καὶ ἀντανύσασα θεὴ μέγαν ὑψόθι πῆχυν

πλῆξεν ὄρος σκήπτρῳ· τὸ δέ οἱ δίχα πουλὺ διέστη,

ἐκ δ᾽ ἔχεεν μέγα χεῦμα· τόθι χρόα φαιδρύνασα,

ὦνα, τεὸν σπείρωσε, Νέδῃ δέ σε δῶκε κομίζειν

κευθμὸν ἔσω Κρηταῖον, ἵνα κρύφα παιδεύοιο,

35

πρεσβυτάτῃ Νυμφέων, αἵ μιν τότε μαιώσαντο,

πρωτίστη γενεὴ μετά γε Στύγα τε Φιλύρην τε.

οὐδ᾽ ἁλίην ἀπέτεισε θεὴ χάριν, ἀλλὰ τὸ χεῦμα

κεῖνο Νέδην ὀνόμηνε· τὸ μέν ποθι πολὺ κατ᾽ αὐτό

Καυκώνων πτολίεθρον, ὃ Λέπρειον πεφάτισται,

40

συμφέρεται Νηρῆι, παλαιότατον δέ μιν ὕδωρ

υἱωνοὶ πίνουσι Λυκαονίης ἄρκτοιο.

Αρκαδία Μαγική 

«Σημάδια» του Δία στο όρος Λύκαιον της Αρκαδίας

Ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος στον Υμνο του προς τον Δία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δία, εσύ λένε ότι γεννήθηκες στα Ιδαία Ορη. Δία, για σένα άλλοι λένε ότι γεννήθηκες στην Αρκαδία, ποιος από τους δύο είπε ψέματα; Οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες, διότι και τάφο για σένα κατασκευάσαν. Εσύ όμως δεν πέθανες. Θα είσαι εσαεί...».

Οι καλύτερες αποδείξεις ότι ο Δίας λατρευόταν στο όρος Λύκαιον, στην Αρκαδία, ήρθαν στο φως. Είναι το σήμα του κεραυνού σε ασήμι αλλά και ένα φυσικό ορυκτό, ο κεραυνίτης όπως ονομάζεται, που δημιουργείται όταν άμμος χτυπηθεί από κεραυνό. Τότε σχηματίζεται ένα υλικό που λάμπει σαν γυαλί....

Δεν ξέρουμε αν ο κεραυνίτης δημιουργήθηκε εκεί (και μάλιστα κατά τη διάρκεια κάποιας τελετής) ή αν μεταφέρθηκε από αλλού. Πάντως, οι ειδικοί από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας έχουν μια επιπλέον απόδειξη ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στον Δία. Μαζί τους είναι και ο έφορος αρχαιοτήτων Αρκαδίας Μιχάλης Πετρόπουλος, ο οποίος συνοψίζοντας τα ευρήματα της τελευταίας ανασκαφικής περιόδου, λέει στο «Εθνος» πως είναι πολύ σημαντικά.

Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν φέτος όστρακα της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου, κάτι πολύ σημαντικό, καθώς πηγαίνει τη χρήση του χώρου προς τα «πίσω», δηλαδή στο 2500 π.Χ. Βεβαίως, και τα λοιπά ευρήματα, που δείχνουν συνέχεια χρήσης από το 1200 π.Χ., έχουν κι αυτά τη δική τους σημασία. Δίνουν περισσότερα στοιχεία για τη διερεύνηση της επιστημονικής υπόθεσης πως ίσως η γενέτειρα του Δία να μην είναι η Κρήτη, αλλά η Αρκαδία.