. Αποδράσεις ....................................................................Σελίδες για την γνωριμία μας με την βουκολική Αρκαδία..
...............*εκδότης: Πέτρος Σ. Αϊβαλής, δ/ντής: Πάνος Σ. Αϊβαλής, τηλ. επικοινωνίας: 22940-99125 210 8656731 * πάμε Αρκαδία δίνοντας ζωή, στα πανέμορφα χωριά μας*

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2015

«1ο Φιλολογικό Κυριακάτικο Πρωϊνό», παρουσίαση του βιβλίου «Αρκαδία και Φιλοσοφία» του Δημ. Ζ. Ανδριόπουλου ομ. Καθηγητή Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ.

   ΕΚΔΗΛΩΣΗ   

             ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΚΑΔΩΝ
ΜΑΡΑΘΩΝΑ – ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ – ΡΑΦΗΝΑΣ
     «Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ»
                     ~~~~~~

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Σύλλογος Αρκάδων Μαραθώνα, Νέας Μάκρης & Ραφήνας «ο Θ. Κολοκοτρώνης»
και η εφημερίδα «Αρκαδικό Βήμα»,
σας προσκαλούν στο «1ο Φιλολογικό Κυριακάτικο Πρωϊνό»,
την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2015 και ώρα 10.30 π.μ.
στην Αίθουσα διαλέξεων του Μουσείου Μαραθώνιου Δρόμου,
στην Λεωφ. Μαραθώνος & 25ης Μαρτίου, Μαραθώνα, τηλ. 22940-67617

Για την παρουσίαση του βιβλίου «Αρκαδία και Φιλοσοφία»
του Δημ. Ζ. Ανδριόπουλου ομ. Καθηγητή Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ.

Για το έργο και το βιβλίο θα μιλήσουν:  Κων/να Νασιάκου, Δρ. Φιλολογίας,
Κυριάκος Κατσιμάνης Καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Και ο τιμώμενος καθηγητής Δημ. Ανδριόπουλος θα μιλήσει για την πορεία του,
από την Μεγαλόπολη Αρκαδίας, στην Αθήνα και από εκεί στο Εδιμβούργο
για σπουδές, στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης ως Καθηγητής για πολλά χρόνια.
Από εκεί επιστροφή στην Ελλάδα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 
με ενδιάμεσες επισκέψεις στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Σύντομο  χαιρετισμό θα απευθύνει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρκάδων Πέτρος Κατσής.
Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Πάνος Αϊβαλής, δημοσιογράφος.

~~~~~~~~~~~

Δείτε περισσότερα για το τελευταίο βιβλίο του καθηγητή Δημ. Ζ. Ανδριόπουλου
_______________________

Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2015

Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή προβάλλεται από την Πέμπτη 15/10 στις αίθουσες της Αθήνας



Et in Arcadia ego

O σκηνοθέτης της μνημειώδους «Αγελάστου πέτρας» Φίλιππος Κουτσαφτής επιστρέφει με ένα νέο ντοκιμαντέρ που αφορά την Αρκαδία και μιλά για τη σημασία της μνήμης και της ανακάλυψης της ιστορίας ενός τόπου που είναι μέρος της αναζήτησης ταυτότητας
Et in Arcadia ego

  

«Σε καμία περίπτωση ένας σκηνοθέτης δεν πρέπει να λέει κάτι περισσότερο από το έργο του» θα μου πει ο Φίλιππος Κουτσαφτής στο σπίτι του, στου Γκύζη, όπου τον συνάντησα με αφορμή την τελευταία δημιουργία του, το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία χαίρε». «Δεν είμαι καθόλου καλός σε αυτά» συνέχισε αναφερόμενος στην προώθηση της ταινίας του μέσω αυτής της συνέντευξης. «Με την "Αγέλαστο πέτρα" με ρωτούσαν "γιατί στην Ελευσίνα; Πώς βρέθηκες εκεί;". Ενα ερώτημα που δεν έχω απαντήσει ακόμα. Θεωρώ ωστόσο ότι αν αυτό δεν έχει απαντηθεί μέσα από την ταινία δεν έχει νόημα να πω κάτι παραπάνω...».

Με άλλα λόγια, ο Φίλιππος Κουτσαφτής δεν είναι ιδιαίτερα ομιλητικός σε ό,τι αφορά την κουβέντα γύρω από το έργο του. Προτιμά να μιλά το ίδιο το έργο του. Και αν πάμε πίσω 15 περίπου χρόνια, όταν ο Κουτσαφτής, κατ' αρχάς διευθυντής φωτογραφίας (ο οποίος είχε σπουδάσει μηχανολόγος), απεδείχθη εξαιρετικός ντοκιμαντερίστας με την «Αγέλαστο πέτρα», θα δούμε ότι δεν είχε καταβάλει ελάχιστη προσπάθεια τότε για τη διαφήμισή της. Παρ' όλα αυτά, με λίγη πίεση μπορεί να αναπτύξει κάποιες σκέψεις και το μυαλό του είναι πραγματικά σπάνιο σε ό,τι αφορά την ελληνική κινηματογραφία.

«Η Αρκαδία παραπέμπει σε έναν κόσμο πριν από το προπατορικό αμάρτημα, όταν ο έρωτας ήταν άδολος» ακούμε τον ίδιο να αφηγείται πάνω από τις εικόνες του ντοκιμαντέρ «Αρκαδία χαίρε» που μετά την πρεμιέρα του  στο φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Μάρτιο, απέσπασε προσφάτως το βραβείο κοινού στο τελευταίο φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας.

Εικόνες από τον τόπο τού σήμερα συνδυάζονται με την πλούσια ιστορία του νομού και στοιχεία της μυθολογίας εμπλέκονται εμπνευσμένα με αποσπάσματα από τον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ. Η μάχη της Μαντίνειας και ο Επαμεινώνδας δίπλα στη γιαγιά που δουλεύει το στάρι, το Παλλάντιο με τους πρώτους οικιστές της Ρώμης, δίπλα στη μετανάστρια από τη Βουλγαρία που αγαπά την Αρκαδία επειδή της θυμίζει τη δική της πατρίδα. Ακούγονται λέξεις που δεν συναντώνται πλέον, όπως το «σκαπετάω» που σημαίνει κάποιος που χάνεται από τα μάτια μας ή έχει απομακρυνθεί τόσο που δεν ακούμε πια τη φωνή του. Θραύσματα εικόνων καταλήγουν σε ένα πολύ συγκινητικό, πολύ μεστό και σε αρκετά σημεία πολύ ποιητικό σύνολο («Ακόμη και στον θάνατο υπάρχει Αρκαδία» ακούμε επίσης) όπου το κείμενο με την πολύ ζεστή φωνή του σκηνοθέτη συχνά κλέβει την παράσταση.

«Μπήκα σε αυτή τη διαδικασία για αυτό που μένει στο τέλος, που είναι αυτή η περιπέτεια της γνώσης» θα μου πει ο Κουτσαφτής. «Κατ' αρχάς της δικής μου. Ευτύχημα αν αυτή η γνώση μεταφέρεται και στους άλλους».

Η Αρκαδία «μου» πριν από το ντοκιμαντέρ
«Δεν ήξερα πολλά πράγματα (για την Αρκαδία), αν και η αλήθεια είναι ότι πριν από 15 χρόνια είχα δουλέψει ως διευθυντής φωτογραφίας στην ταινία "Πατρίδα είναι η παιδική ηλικία" του Αλέξανδρου Παπαηλιού. Είχαμε πάει σε αρκετά μέρη της, όχι τόσο όμως στην περιοχή όπου δούλεψα εγώ στο "Αρκαδία χαίρε". Εκείνη ήταν η μόνη φορά που είχα ταξιδέψει στην Αρκαδία συστηματικά. Υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο στην Αρκαδία που δεν το συναντάς εύκολα στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι όλο αυτό το φορτίο του μύθου και της ιστορίας που κουβαλά αυτός ο τόπος σε συνδυασμό με τον ίδιο τον χώρο».

Η Αρκαδία «μου» μετά το ντοκιμαντέρ
«Ανεξάρτητα από την πρώτη εντύπωση, έχω δαπανήσει αρκετά χρόνια, έξι τουλάχιστον, στην Αρκαδία για το "Αρκαδία χαίρε". Δεν είναι απλώς ένας τόπος που έχω επισκεφτεί μερικές φορές και μου έχει κάνει εντύπωση. Υπάρχει ένα εσωτερικό βίωμα από πίσω που όμως δεν μπορώ να το ορίσω και που δεν έχει μεγάλη σημασία να το πει κανείς στους αναγνώστες. Περισσότερη σημασία έχει αν θα το βρει ο αναγνώστης ως θεατής βλέποντας την ταινία. Ουσιαστική Αρκαδία "μου" είναι η ταινία μου».

Τόπος
«Ενας τόπος με γοητεύει όπως είναι σήμερα· αυτό που μεταφέρει από την Ιστορία, από τη μυθολογία, από όλο αυτό το πράγμα που είναι οι περισσότεροι τόποι στην Ελλάδα - χοντρικά μιλώντας. Η Αρκαδία έχει αυτό το αγιογραφικό τοπίο που είναι ιδιαίτερο, σε σχέση με άλλους τόπους που είναι πεδινοί, ή εν πάση περιπτώσει διαφορετικοί. Σε κάθε περίπτωση το να ανακαλύψεις την ιστορία ενός τόπου είναι μέρος της αναζήτησης της ταυτότητας».

Λόγος
«Αν και παραδόξως ανήκω στους ανθρώπους που δεν είναι σε θέση να γράψουν μια κάρτα, ένα μέρος των κειμένων (που ακούμε στην ταινία) είναι από τα ημερολόγια των γυρισμάτων. Κρατώ σημειώσεις στα γυρίσματα για να θυμάμαι τι γίνεται κάθε μέρα. Στην Ελευσίνα, για παράδειγμα, τραβούσα το φιλμ αλλά επί πέντε χρόνια δεν είχα τη δυνατότητα να δω τι τραβούσα. Προσπαθούσα λοιπόν να κρατήσω κάποιες σημειώσεις για να μη χαθώ εκ των υστέρων. Εκεί όμως διαπίστωσα ότι προσπαθώντας να γράψεις κάποια πράγματα τα οποία έχεις ήδη καταγράψει με άλλο τρόπο, το φιλμ για παράδειγμα, "φωτίζεις" άλλες πλευρές του ιδίου πράγματος. Ακόμη και μια λέξη μπορεί να σου ανοίξει άλλες πόρτες».  

Αφήγηση
«Επειδή το κείμενο στο "Αρκαδία χαίρε" είναι εν πολλοίς προσωπικό, μπήκα στον πειρασμό να το αφηγηθώ ο ίδιος. Το ίδιο είχα κάνει και στην "Αγέλαστο πέτρα". Δεν ξέρω αν έτσι νιώθω ασφαλέστερος αλλά σίγουρα βγάζω μια εικόνα που δεν είναι δική μου καθώς είμαι άνθρωπος χαμηλών τόνων. Προτιμώ να ακούω παρά να μιλάω.

Αποχωρισμοί
«Ενα πολύ σημαντικό μέρος του υλικού στο "Αρκαδία, χαίρε" είναι εκτός ταινίας. Στο μοντάζ βρίσκεσαι κάποια στιγμή σε αυτή την πολύ άβολη θέση όπου οι δυόμισι - τρεις ώρες πρέπει να γίνουν μιάμιση. Αρα, χωρίς αμφιβολία, πρέπει να αποχωριστείς κάποια πράγματα. Το υλικό υπάρχει βέβαια και αν κατορθώναμε να συνεννοηθούμε με τη Δημόσια Τηλεόραση θα μπορούσε να γίνει μια σειρά επεισοδίων - με την ταινία ως πιλότο. Γιατί η ελληνική τηλεόραση δεν έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί έναν τόπο πέντε - έξι χρόνια για να φτιάξει κάτι».

Η αγάπη για τους κλασικούς
«Με γοητεύει η αρχαιότητα, με γοητεύει κάτι αλλά δεν μπορώ να το προσδιορίσω. Δεν έχω σπουδάσει κάτι συναφές, μηχανολόγος σπούδασα στα χρόνια της νεότητας. Με ενδιαφέρει. Δεν μπορώ να πω κάτι παραπάνω».

Επιτυχία
«Η επιτυχία της "Aγελάστου πέτρας" ήταν πολύ μεγάλη και έφερε πολλά μαζί της. Εφερε άγχος, έφερε και απελευθέρωση. 'Η καλύτερα έκλεισα όλο αυτό που έλεγε ο Αντι Γουόρχολ ότι για όλους τους ανθρώπους αντιστοιχεί ένα πεντάλεπτο δημοσιότητας. Εκλεισα αυτόν τον λογαριασμό, για να μην πω ότι αυτό ήταν δεκάλεπτο, όχι πεντάλεπτο. Δεν υπάρχει παρακάτω».

Ζάκρος
«Εχω ξεκινήσει να καταγράφω κάποιο υλικό στη Ζάκρο, στο νοτιοανατολικό άκρο της Κρήτης. Το μινωικό ανάκτορο ανακαλύφθηκε από έναν σπουδαίο έλληνα αρχαιολόγο, τον Νικόλα Πλάτωνα. Εδώ και περίπου 25 χρόνια (πριν από την "Αγέλαστο πέτρα") γυρίζω πλάνα. Παρακολουθώ όμως τις αρχαιολογικές εξελίξεις και ταυτόχρονα ένα μικρό χωριό με το όνομα Ζάκρος, πέντε χιλιόμετρα πιο πάνω από το ανάκτορο. Το υλικό είναι τεράστιο αλλά δεν έχει σημασία. Το πιο σημαντικό είναι να βρεις έναν δρόμο για να αφηγηθείς μια ιστορία».

Μνήμη
«Η μόνη μας περιουσία. Τελεία. Ενα μέρος της δουλειάς που προσπαθώ να κάνω σχετίζεται με το πώς διαχειρίζεται κανείς τη μνήμη. Στην Ελευσίνα ήταν κάπως πιο έντονο γιατί εκεί ξεκίνησα πραγματικά να κινηματογραφώ τις σωστικές ανασκαφές. Σε ένα οικόπεδο, για παράδειγμα, αποκαλύπτονταν αρχαία, στη συνέχεια τα αρχαία έφευγαν και στο ίδιο σημείο κτιζόταν ένα κτίριο. Κατά συνέπεια ό,τι υπήρξε σε εκείνον τον χώρο δεν θα υπήρχε έπειτα από έξι μήνες όταν θα τελείωνε η διαδικασία. Αυτό γίνεται όπου υπάρχει ζωή πάνω σε αρχαίες πόλεις και κυρίως έγινε στην Αθήνα της ανοικοδόμησης των δεκαετιών '50, '60 και '70. Τα στοιχεία που κρατούνταν ήταν πολύ ελλιπή».

Το μεγάλο στοίχημα
«Δεν αρκεί να τραβήξεις κάποιες εικόνες· πρέπει αυτό στη συνέχεια να μεταγραφεί για να γίνει μνήμη μέσα από τον κινηματογράφο. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Αυτό είναι το στοίχημα. Θα μου πείτε, χρειάστηκε μια δεκαετία για την "Αγέλαστο πέτρα". Δεν έχει σημασία. Αυτά είναι πολύ μικρά πράγματα. Ούτε έχω κατά νου να αφήσω κάποια τεράστια παρακαταθήκη ταινιών. Ο Ηρόδοτος το είπε πολύ καλά με τρεις λέξεις: "θεωρίης είνεκεν εκδημείν", από την ανάγκη να βλέπω τον κόσμο έφυγα από την πατρίδα μου».

Γυρίσματα στην Αθήνα
«Το 1987, πολύ προτού πάω στην Ελευσίνα, είχα κάνει τη μικρού μήκους ταινία "Σεμνών Θεών" στον Κολωνό. Διαρκεί μόλις 25' και επίσης καταγράφει μια σωστική ανασκαφή· ένα μεγάλο δημόσιο έργο στην οδό Λένορμαν όπου είχε βρεθεί ένα τεράστιο νεκροταφείο που βυθίζεται κάτω από την Κωνσταντινουπόλεως. Είναι μια ταινία αρκετά αμήχανη, δεν μπορούσε να διαπραγματευτεί όλα αυτά τα ζητήματα που από τότε έμπαιναν επιτακτικά στη ζωή μας. Αλλά αυτή ήταν η ταινία που μου έδωσε την ιδέα της "Αγελάστου πέτρας", να επεξεργαστώ την ιδέα για το πόσο ενδιαφέρον θα ήταν να παρακολουθεί κανείς την εξέλιξη μιας πόλης μέσα στον χρόνο. Ετσι εστιάστηκε η Ελευσίνα που τότε δεν ήταν τόσο της μόδας όσο είναι σήμερα. Θα πρέπει επίσης να πω ότι σήμερα, με τη "Σεμνών Θεών" καταλαβαίνεις την αξία της μνήμης που λέγαμε πιο πριν. Σε μια συνέντευξη που οι δυο αρχαιολόγοι έδωσαν σε κάποιο έντυπο αρκετά χρόνια μετά, όταν ρωτήθηκαν  "και από όλα αυτά τι έμεινε;" απάντησαν: Δεν έμεινε τίποτε, εκτός από μια ταινία που γύρισε ο Κουτσαφτής».

Αίγινα
«Πριν από τέσσερα χρόνια αρχίσαμε να καταγράφουμε ανασκαφές στην Αίγινα γιατί αυτό είναι ένα στοιχείο που δεν επαναλαμβάνεται. Είναι μια ταινία που πραγματεύεται την τεράστια ιστορία της Αίγινας, από τη μέση εποχή, τη λεγόμενη του Χαλκού, που δεν υπήρχε η Αθήνα και η Αίγινα ήταν ένα από τα πολύ μεγάλα κέντρα όλου του Αιγαίου. Θα ακολουθήσει η πολύ μεγάλη φάση που έχει στην αχαϊκή εποχή με τον Ναό της Αφαίας και αυτά τα φοβερά γλυπτά που σώζονται στο Μόναχο σε πολύ καλή κατάσταση. Μετά έρχεται η καταστροφή της Αίγινας από την Αθήνα. Βέβαια τον ιστό της ταινίας τον ψάχνουμε ως την τελευταία στιγμή που η ταινία θα βρίσκεται στο μιξάζ. Μακάρι να ήταν τόσο απλό. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα εντελώς χειροποίητο πράγμα. Κάθε τόπος θέλει το δικό του βάσανο και κυρίως να μπορέσει να βγει το αίσθημα του τόπου».

Υπομονή
«Είναι πολύ μεγάλα ζητήματα όλα αυτά. Κακώς τα φέραμε στα μέτρα μας και υποβαθμίσαμε λίγο τα πράγματα. Η Ελευσίνα είναι πολύ μεγάλο θέμα. Η Αρκαδία επίσης. Η Αίγινα επίσης. Θέλει περισσότερη δουλειά πάνω τους. Περισσότερη υπομονή. Εμείς στις προηγούμενες δεκαετίες τα βάλαμε στα μέτρα μας, μέσα σε μια εποχή αυταρέσκειας που δεν βλέπαμε παρακάτω».

πότε & πού:

H ταινία «Αρκαδία χαίρε» προβάλλεται από την Πέμπτη 15/10  στις αίθουσες της Αθήνας Ααβόρα και Ταινιοθήκη (Λαΐς) και στο Ολύμπιον Θεσσαλονίκης. Είναι παραγωγή του Κοινωφελούς Ιδρύματος Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος - ΒΙΟΧΑΛΚΟ

_____________
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=746346

Τετάρτη 6 Μαΐου 2015

Ο περιηγητής Παυσανίας στην Αρκαδία

         Παυσανίας


Ο Παυσανίας υπήρξε μεγάλος Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος. Γεννήθηκε στη Λυδία 143~176 μ.Χ. Έγραψε την «Περιήγηση της Ελλάδος», με πλουσιότατες περιγραφές, που αποτελούν ανεκτίμητο οδηγό των αρχαιολογικών ερευνών και ευρημάτων μέχρι και σήμερα. Ο διακεκριμένος ανθρωπολόγος και εμβριθής μελετητής, Sir James George Frazer (Glasgow 1854-Cambridge 1941), είπε ότι χωρίς τον Παυσανία ένα μεγάλο μέρος των αρχαίων ερειπίων της Ελλάδος θα ήταν ένας λαβύρινθος χωρίς νήμα, ένα αίνιγμα χωρίς λύση (“without him the ruins of Greece would, for the most part, be a labyrinth without a clue, a riddle without an answer”). Πριν από τις περιηγήσεις του στις περιοχές της αρχαίας Ελλάδος, ο Παυσανίας ταξίδεψε πολύ στη Μικρά Ασία, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο, Μακεδονία, Ήπειρο, όπως και σε περιοχές της Ιταλίας.



Ο Παυσανίας περιηγήθηκε στην Ελλάδα κατά την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου. Η περιγραφή στην «Περιήγησή» του έχει την μορφή περιοδείας που αρχίζει από την Αττική και είναι χωρισμένη σε δέκα βιβλία. Το πρώτο βιβλίο φαίνεται πως ολοκληρώθηκε μετά το 143μ.Χ. και πριν το 161μ.Χ. Στο έργο του δεν αναφέρονται γεγονότα μετά το 176.

Η αναφορά του σε κάθε μια από τις πόλεις αρχίζει με μια γενική έκθεση στην ιστορία της περιοχής. Η περιγραφική διήγησή του ακολουθεί μια τοπογραφική σειρά. Προβάλει μια φευγαλέα ματιά της καθημερινής ζωής, των τελετουργικών μυσταγωγιών, αναφέρει τα έθιμα των κατοίκων κατά των δεισιδαιμονιών και συχνά μας εισάγει στις παραδόσεις και τη λαογραφία. Τα εξέχοντα έργα τέχνης συνιστούν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του. Εμπνευσμένος από την δόξα της αρχαίας Ελλάδος, ο Παυσανίας είναι εξοικειωμένος στις περιγραφές των θρησκευτικών τελετών και της αρχιτεκτονικής της Ολυμπίας και των Δελφών.



Στην Αθήνα η περιέργειά του εξάπτεται από τις εικόνες, τις προσωπογραφίες, και τις επιγραφές όπου καταγράφονταν οι νόμοι του Σόλωνα: στην Ακρόπολη, συναρπάζεται από την τελειότητα του μεγάλου φιλντισένιου αγάλματος της Αθηνάς και έξω από την πόλη μας αναφέρει τα μνημεία προς τιμήν των σπουδαίων Αθηναίων, ανδρών πεσόντων σε μάχη. Η ακρίβεια των περιγραφών του έχει αποδειχθεί μέσα από τα αρχαιολογικά ευρήματα των αρχαίων κτιρίων σε όλη την Ελλάδα. Τα τοπογραφικά μέρη των έργων του δείχνουν τον θαυμασμό του για τα θαύματα της φύσης, για τους οιωνούς που προαγγέλλουν σεισμούς, παλίρροιες, τις κυκλωμένες από πάγους θάλασσες του Βορρά και τον ήλιο του καταμεσήμερου, που στο θερινό ηλιοστάσιο δεν ρίχνει σκιά πάνω στη γη Συέν του Ασσουάν, στην Αίγυπτο.


Με την Αρκαδία ο Παυσανίας ασχολήθηκε διεξοδικότερα παρά για οποιοδήποτε άλλο τόπο της Ελλάδας (συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής), αφιερώνοντας σε αυτήν το 8ο βιβλίο του "Αρκαδικά" και καταγράφοντας ό,τι είδε και άκουσε. Εσωτερική ένδειξη στο βιβλίο επιτρέπει τη χρονολόγησή του στα 174 μ.Χ. Το έργο περιλαμβάνει 54 κεφάλαια και αποτελεί μια πολύτιμη και αστείρευτη ιστορική πηγή και μαρτυρία για την ιστορική διαδρομή της Αρκαδίας, τις παραδόσεις τις λατρείες και τους θρύλους της. Αν και μισοερειπωμένη επί των ημερών του η ορεινή αυτή χώρα, ήταν πλούσια σε ασυνήθεις λατρείες και αρχαίες παραδόσεις. Ο Παυσανίας ένιωσε ευτυχή τον εαυτό του που μπόρεσε να γνωρίσει από κοντά τις παραδόσεις της και μερικές από τις πιο δυσπρόσιτες κώμες της.



Στο βιβλίο του “Αρκαδικά” ο Παυσανίας ρητά σημειώνει πως “επολυπραγμόνησε” στη σπουδή του μυθικού παρελθόντος της Αρκαδίας, ιδίως της διαδοχής των βασιλέων της, όπως την παρουσιάζουν οι ίδιοι οι Αρκάδες. Για τους ιστορικούς χρόνους περιορίζεται ν’ αναφέρει τα “κοινά” όλων των Αρκάδων έργα, κατόπιν περιγράφει διεξοδικά τη χώρα παρουσιάζοντας με επιμέλεια τις τοπικές λατρείες και παραδόσεις. Δεν συνεχίζει, όπως είναι η συνήθειά του, από εκεί όπου είχε διακόψει την περιγραφή στο προηγούμενο βιβλίο (δηλ. από την Πελλήνη και το ιερό της Δήμητρος Μυσίας), αλλά αρχίζει από την κυριότερη πεδιάδα της Αρκαδίας, τη πεδιάδα της Μαντινείας, όπου βρίσκονταν οι σημαντικότερες πόλεις της Αρκαδίας, η Τεγέα και η Μαντίνεια. 


Αναφέρει τρία περάσματα προς την πεδιάδα αυτή από την Αργολίδα: το πρώτο που είναι και το σημερινό, (με τον αμαξιτό δρόμο προς την Τρίπολη και τη σιδηροδρομική γραμμή) είναι των Υσιών (Αχλαδόκαμπου), πάνω από το Παρθένιον όρος. Απ’ αυτό αρχίζει ο Παυσανίας και σ’ αυτό τελειώνει την περιγραφή της Αρκαδίας διατρέχοντας κυκλικά τα ανατολικά, βόρεια, δυτικά και νότια της χώρας, με το όρος Μαίναλο στη μέση...



Στις περιηγήσεις του ο Παυσανίας άφησε τελευταία την Αρκαδία από όλες τις περιοχές της Πελοποννήσου. Σχεδίαζε να ασχοληθεί με αυτή αφού πρώτα συμπληρώσει κυκλικά την περιγραφή όλων των παραλιακών περιοχών (με τη σειρά: της Αργολιδοκορινθίας, της Λακωνίας, της Μεσσηνίας, της Ηλιδας και της Αχαϊας). Η Αρκαδία ήταν τότε μεσογειακή χώρα, χωρίς διέξοδο στη θάλασσα. Την ορεινή αυτή χώρα την περιέγραψε με πολλές διαδρομές αρχίζοντας από την Μαντινική και τελειώνοντας στην Τεγεάτιδα. Στη Μαντινεία έφτασε από το Άργος ακολουθώντας τον ημιονικό δρόμο της Πρίνου. Από εκεί προχώρησε στη Φενεατική και στη Στυμφαλία. Επειτα, προς βορράν, στη Νώνακρι και στη Στύγα, στους Λουσούς και στην Κύναιθα. 


Από τη Φενεό έπειτα πέρασε στην Κλειτορία και από τον Ορχομενό στις Καφυές, έπειτα από τις οποίες περιέγραψε τις παραδώνιες θέσεις ως την Ψωφίδα. Από εκεί κατευθύνθηκε προς νότον, στην Θέλπουσα, την Ηραία, και την Αλίφειρα και έπειτα ανατολικά, για να καταλήξει, μετά τη Γόρτυνα, στη Μεγαλόπολη. Από τη Μεγαλόπολη μια διαδρομή του, προς βορράν, κατέληξε στο Μεθύδριο, μια δυτικά στη Λυκόσουρα, τη Φιγάλεια και τις Βάσσες και μια ανατολικά στην Τεγέα. Με την περιγραφή της Τεγέας ο Παυσανίας συμπλήρωσε την περιγραφή της Πελοποννήσου.



...Τα "Αρκαδικά" του Παυσανία είναι το διδακτικώτερο βιβλίο του. Αν ήθελε να παρουσιάσει απλώς τις πόλεις της Πελοποννήσου και τα εν εκάστη πόλει αξιολογώτατα ες μνήμην, όπως ο ίδιος, χωρίς να ακριβολογεί λέει, τα Αρκαδικά θα ήταν το συντομώτερο βιβλίο του, όπως πραγματικά το μέρος αυτό έχει τη μικρότερη έκταση στο έργο του Στράβωνα . Η χώρα κατά την εποχή του ήταν ερημωμένη και ερειπωμένη και ο πληθυσμός της είχε ελαττωθεί ακόμα περισσότερο επί Παυσανία. Αυτός όμως είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένος από την Αρκαδία, αφού διαπιστώνει ότι τα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού της επιζούσαν και ότι η χώρα ήταν ένα πανόραμα τοπικών λατρειών, θρύλων και παραδόσεων.

Ο Παυσανίας παρουσιάζει φημισμένα κατάλοιπα του μυθικού ή ιστορικού παρελθόντος της που και η απλή θέα ή μνήμη τους προκαλεί συγκίνηση, ας είναι και φτωχά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα διατηρούμενα στην Τραπεζούντα ίχνη της γιγαντομαχίας ή τα κόκκαλα γίγαντος, η σχεδόν διαλυμένη από την πολυκαιρία δορά του καλυδώνιου κάπρου που φυλάσσονταν στην Τεγέα, οι σκουριασμένες πέδες, με τις οποίες είχαν δεθεί οι αιχμάλωτοι Λακεδαιμόνιοι του Χαριλάου (που τον είχε κάνει βασιλιά στη Σπάρτη ο νομοθέτης Λυκούργος), που εφυλάσσοντο και αυτές στο ναό της Αλέας Αθηνάς, ο αναφερόμενος και από τον Όμηρο τάφος του μυθικού Αρκάδα βασιλιά Αιπύτου που με πολλή περιέργεια ήθελε να δεί ο Παυσανίας. 



Με το ίδιο ενδιαφέρον περιγράφει φυσικές ιδιομορφίες, όπως τα νερά της Στύγας και τις ορεινές περιοχές με τις καταβόθρες, καθώς και τα ποτάμια που χάνονται στο βάθος της γης και ξαναβγαίνουν σ' άλλο μέρος...


* Τμήματα του παραπάνω κειμένου έχουν ληφθεί από το βιβλίο “ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ (Αχαϊκά-Αρκαδικά)”, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Ομήρου 11, Αθήνα 106 72.


Βιβλιογραφία - Μεταφράσεις
Νικόλαος Παπαχατζής, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, (Πέμπτος τόμος) Αχαϊκά - Αρκαδικά,
Εκδοτική Αθηνών, Οδός Ομήρου 11, 106 72 Αθήνα, τηλ. 010-3608911-15, 1980.
Ιωάννης Β. Βίγλας, "Παυσανίου Αρκαδικά", (2η έκδοση).
Francois Pouqueville, "Voyage en Moree" (Ταξίδι στο Μοριά)
Κυριάκος Σιμόπουλος, "Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα" (εργασίες συγγραφέων που ταξίδεψαν και έγραψαν για την Ελλάδα από τον 15ο-20ο αιώνα)
Penguin's edition, "Pausanias - Arkadika", translated by Peter Levi in English.
Christian Habicht Pausanias' Guide to Ancient Greece, January 1999


___________

Αρχαίος Ορχομενός

     ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ 

Ο Ορχομενός απέχει περίπου 30 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και 8 χιλιόμετρα από το Λεβίδι. Υπήρξε μια περήφανη ακρόπολη. Είναι από τις αρχαιότερες πόλεις της Αρκαδίας και από τις πιο πολυάνθρωπες. Αναφορά στον Ορχομενό κάνει ήδη ο Όμηρος που τον ονομάζει «Πολύμηλο». Είναι βεβαιωμένη η παρουσία ανθρώπων ήδη από την προϊστορική περίοδο.
Μάλιστα στο Χώμα των Καφυατών, στην πεδιάδα έχουν βρεθεί αρχαιότατα αποστραγγιστικά έργα και πρώιμες διευθετήσεις στις κοίτες των ποταμών. Μυθικός οικιστής της είναι ο Ορχομενός, γιος του Λυκάονα. Υπήρξε έδρα των Βασιλέων της Αρκαδίας, γι’ αυτό και γνώρισε μεγάλη δόξα, ολοφάνερη στο σωζόμενο αρχαιολογικό χώρο. Το σώμα της πόλης δεσπόζει στο ύψωμα πάνω από την γλυκύτατη πεδιάδα του Λεβιδίου.
Πολύ σημαντικά κτήρια έχουν σωθεί: η αρχαία αγορά, το βουλευτήριο, η γέφυρα των αρχαϊκών χρόνων, τα τείχη, ο προϊστορικός τύμβος. Το θέατρο του Ορχομενού είναι από τα πλέον μεγάλα του αρχαίου κόσμου χτισμένο στους ελληνιστικούς χρόνους. Στο χώρο του θεάτρου εκτός από παραστάσεις λάμβαναν χώρα και αγώνες προς τιμήν του Διονύσου. Η Αρτέμιδα, η αυστηρή θεά που έγινε συνώνυμη της Αρκαδίας είχε στον Ορχομενό περίλαμπρο ναό. Εδώ μάλιστα έχει δύο προσωνύμια, Υμνία και Κεδρεάτις. Υπήρχε ξόανο της θεάς φτιαγμένο από σκοτεινό κέδρο και αυτό εκτοξεύει την αρχαιότητα του ιερού σε μεγάλα βάθη.
Από την πηγή που υδρεύει την πόλη δροσίζονταν και τα ιερά του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης. Στη θέση Καλπάκι, πίσω από το ύψωμα του Ορχομενού, σώζονται τα ερείπια μεσαιωνικού κάστρου που έχει ενσωματώσει υλικά από την αρχαϊκή οχύρωση της πόλης. Πρόκειται για εξαιρετική θέση που εποπτεύει τους δρόμους προς Αχαΐα, Κορινθία και Αργολίδα, χωρίς να είναι ορατό το κάστρο από επίδοξους εισβολείς.

_____________

http://www.traveltripolis.gr/

Τρίτη 5 Μαΐου 2015

Ιερό Ίππιου Ποσειδώνα Μαντινεία




Ο Ποσειδώνας υπήρξε ένας από τους πιο μεγάλους θεούς της αρχαίας Αρκαδίας. Το όνομά του στην κυριολεξία του σημαίνει «σύζυγος της γης». Και υπήρξε όντως σύντροφος της Μεγάλης Μητέρας Δήμητρας. Είχε πολλά προσωνύμια, όλα δε σχετίζονταν με την ορμή του. Τον είπαν Ολετήρα, Μοχλωτήρα και Ίππιο. Όντας αρχικά θεός των σεισμών και μετά των νερών έχει μεγάλη σχέση με τα περήφανα άλογα, μιας και αυτά τα ανθρωπονόητα πλάσματα είναι πολύ ευαίσθητα στα υπόγεια ρεύματα και τις δυνάμεις. Στα Νοτιοανατολικά της Μαντινείας υπάρχει ένας από τους σημαντικότερους ναούς αφιερωμένους στον Μεγάλο Θεό. Το ιερό του βρίσκεται πλησίον της πηγής Άρνης, μέσα στην οποία και γεννήθηκε.
Ο σπουδαίος ναός υπήρξε άβατο και μόνον μια φορά το χρόνο ένας πάνσεπτος ιερέας τελούσε τα μυστήρια προς τιμή του Ποσειδώνα, μακριά από τα μάτια των πιστών.
Ο ναός είναι πολύπαθος. Χτίστηκε από τους σπουδαίους Βοιωτούς αρχιτέκτονες Τροφώνιο και Αγαμήδη, που φημίζονταν πως χτίζουν για αθάνατους. Τόσο στέρεες ήταν οι κατασκευές τους. Κι όμως στη ρωμαϊκή εποχή ερειπώθηκε. Ο Αδριανός φρόντισε για την πλήρη αποκατάστασή του όταν επισκέφθηκε τη Μαντινεία το 130 π.Χ. Ο ναός έμελλε να ανακαλυφθεί εκ νέου από τον αρχαιολόγο Fougeres, τον γάλλο που τόσο μόχθησε στην αρκαδική γη. Κατόπιν ανέλαβε το έργο ο Έλληνας σπουδαίος αρχαιολόγος Θ. Σπυρόπουλος. Αποκαλύφθηκαν η βάση του ιερού, το πλέγμα των ιερών δωματίων, βάσεις από πεσσούς του πολύθυρου.
Από τον κιβωτιόσχημο βυζαντινό τάφο συνάγεται πως ο ναός χρησιμοποιήθηκε από κάποιον επιφανή γαιοκτήμονα ως προσωπικός χώρος. Ήρθε στο φως επίσης το αρχαίο υδραγωγείο και πλούσιο επιγραφικό και αρχιτεκτονικό υλικό.

______________

To Κάστρο της Καρύταινας

 (από το site Αrcadia, Παν/μιο Πατρών) Arcadia and Arcadies


Το κάστρο της Καρύταινας, χτισμένο σε απόκρυμνο βράχο σε υψόμετρο 700μ., στα νότια του ομώνυμου χωριού, είναι ένα μεσαιωνικό φράγκικο κάστρο με σημαντική ιστορική πορεία. Σημαντικό φυσικό οχυρό λόγω της στρατηγικής θέσης του και περισφιγμένο ολόγυρα από τα αρκαδικά βουνά υπήρξε ένα από τα πιο αξιόλογα φρούρια της Πελοποννήσου, τόσο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όσο και κατά την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του 21. Xτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα (1245) από το Γάλλο ηγεμόνα Ούγκο (Γοδεφρείδο) ντε Βριγιέρ. 
Σ' αυτά τα χρόνια της φραγκοκρατίας γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της η Καρύταινα και το κάστρο χάρη στη στρατηγική του θέση θεωρείτο σαν ένα από τα σημαντικότερα της Πελοποννήσου. Ονομάστηκε μάλιστα Τολέδο της Ελλάδας. 
Το 1320 το Κάστρο εξαγόρασε από τον φράγκο φρούραρχο ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος, οπότε και στολίστηκε με βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια. Στα μέσα του 15ου αι. πέρασε στα χέρια των Τούρκων, για να περιέλθει το 1685 για λίγο στους Eνετούς και τελικά πάλι στους Τούρκους (1715) που το κράτησαν ως την επανάσταση του 1821, οπότε, όπως και όλη η Αρκαδία γίνεται το επαναστατικό ορμητήριο της Πελοποννήσου. 

Δείτε περισσότερα: 
Κάστρο Καρύταινας, Αρκαδία, 2006
http://arcadia.ceid.upatras.gr/…/archsi…/xwroi/karitaina.
Φωτο: Χ. Α. Αλεξόπουλος

Αρκαδικό ιδεώδες – ένα μυστικό διατρέχει τους αιώνες




Στο Παρίσι και στην Ανζέρ, στη Βενετία και τη Λισσαβόνα και στην Ισπανική Καρθαγένη υπάρχουν κάτι παμπάλαια καπηλειά. Βρίσκονται σε δρόμους στενούς, καμιά φορά σε αδιέξοδα, αθέατα από τους πολλούς. Με όμορφη ατμόσφαιρα, με μια γοητεία στον αέρα. Συνήθως έχουν να καυχώνται οι ιδιοκτήτες τους πως ήταν μέρη συνάντησης ποιητών και ζωγράφων και ίσως ακόμα και αλχημιστών. Και λένε αλήθεια. Σε αυτές τις μυστικές σάλες μαζεύονταν άλλοτε – και τώρα όμως, και τώρα- οι αναζητητές του πνεύματος. Τι κοινό έχουν όλα αυτά τα μυσταγωγικά εντευκτήρια, που μπορεί να τα βρει κανείς σε κάθε ευρωπαϊκή πόλη; Η επιγραφή στην είσοδο. Γράφει πάντα ARCADIA.
Η Αρκαδία είναι ένα πραγματικό φαινόμενο. Καμία άλλη γη δεν έχει αφήσει το εκτύπωμά της τόσο βαθιά στην ιστορία όσο η Αρκαδία. Το γιατί είναι δύσκολο να απαντηθεί ολότελα. Συνήθως χωρίς καμιά δυσκολία το απαντάει αυτός που φτάνει στην Αρκαδία, και πια δεν χρειάζεται πολλά λόγια, ίσως δεν χρειάζεται καθόλου λόγια τελικά.
Ποιητές σαν το Βιργίλιο και τον Γκαίτε και ζωγράφοι σαν τον Πουσέν και τους Προραφαηλίτες, έχουν καταπιαστεί με την Αρκαδία. Κάθε μουσουργός που σέβεται τον εαυτό του έχει γράψει ένα έργο εμπνευσμένο από την Αρκαδία. Οι περιηγητές δεν μπορούσαν να λάβουν αυτόν τον τίτλο, αυτήν την ιδιότητα, αν δεν εξερευνούσαν την Αρκαδία. Βασιλείς όπως οι Καρλομάγνοι και πάπες και πριγκίπισσες θέλησαν να γενεαλογηθούν Αρκάδες. Άνθρωποι όπως ο Μπάυρον και ο Θερβάντες θυσίασαν τη ζωή τους ή την υγεία τους στην επανάσταση, φλογωμένοι από ένα και μόνο πάθος: το αρκαδικό ιδεώδες.
Τι είναι αρκαδικό ιδεώδες; Στην πιο πάνδημη μορφή του είναι μια αναπόληση της αθώας ζωής, του ποιμενικού παραδείσου. Είναι μια νοσταλγία για τις αγνές αξίες της φυσικής ζωής, για την παράδοση άνευ όρων στον κύκλιο χορό του χρόνου. Είναι ένας φόρος τιμής στο αρκαδικό μέτρο που δεν επιτρέπει στα ανθρώπινα να επιβληθούν στη φύση. Για τους αναζητητές που έχουν κάποια κλειδιά, το αρκαδικό ιδεώδες είναι ένας κόσμος Δύναμης και Γνώσης.
Στην Αρκαδία η ζωή είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Οι μύθοι επιμένουν πως εδώ γεννήθηκε η ζωή. Οι Ρωμαίοι για να εκφράσουν τον θαυμασμό τους την είπαν Arca Deorum, Κιβωτό του Θεού. Η αναγέννηση κωδικοποίησε το αρκαδικό μυστικό στην αινιγματική φράση ET IN ARCADIA EGO – Ήμουν Κι Εγώ Στην Αρκαδία. Η μυστική παράδοση πήρε αυτήν τη φράση, την αναγραμμάτισε και την έκανε ακόμα πιο αινιγματική: I TENGO ARCANA DEI. Πράγματι, είναι απόλυτος αναγραμματισμός. Και σημαίνει, αν είναι δυνατόν: Κρατώ Τα Μυστικά Του Θεού.
Σε όλους τους αιώνες έφτασαν εδώ από πολύ, πολύ μακριά, φωτισμένοι άνθρωποι για να κατανοήσουν αυτά τα μυστικά του Θεού. Για να βαπτιστούν μέσα στο αρκαδικό ιδεώδες. Θέλησαν να βρεθούν εδώ για να καταλάβουν το νόημα της ζωής έτσι όπως το ερμηνεύει η Αρκαδία. Ήρθαν να μπουν μέσα σε αυτό το ρεύμα της δύναμης που κάνει την Αρκαδία έναν τόπο πέρα από τους τόπος, μια γη πέρα από τη γη. Η Αρκαδία, όπως όλα τα θαύματα, δεν εξηγείται. Βιώνεται.

________________